JWT (مخفف JSON Web Token و تلفظ "jot") یک استاندارد باز است که برای ایجاد توکن‌های فشرده و مستقل به‌منظور انتقال ایمن اطلاعات بین برنامه‌ها یا سرویس‌های مختلف طراحی شده است. این توکن‌ها معمولاً در فرآیندهای احراز هویت و مجوز استفاده می‌شوند زیرا می‌توانند اطلاعاتی را شامل شوند که هویت کاربر و مجوزهای آن را تأیید می‌کنند.

JWT به‌عنوان یک استاندارد برای تبادل اطلاعات امن، در سیستم‌های احراز هویت و مجوز نقش مهمی ایفا می‌کند. یکی از ویژگی‌های برجسته این فناوری، سهولت استفاده از آن در زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف است. برای اکثر زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب، کتابخانه‌های متعددی برای کار با JWT وجود دارند که فرآیند ایجاد، اعتبارسنجی و تحلیل این توکن‌ها را ساده‌تر می‌کنند.

توسعه‌دهندگان وب و متخصصان امنیتی با چالش‌هایی در زمینه احراز هویت و حفظ یکپارچگی داده‌ها روبه‌رو هستند. در این راستا، JWT به‌عنوان یک فناوری ایمن و کارآمد برای حل این چالش‌ها شناخته می‌شود. این فناوری، نحوه مدیریت فرآیندهای احراز هویت و مجوز در برنامه‌های کاربردی وب را متحول کرده است. چه در حال ساخت یک اپلیکیشن پیچیده یا یک وب‌سایت ساده باشید، درک JWT می‌تواند به بهبود امنیت و تجربه کاربری پروژه شما کمک کند.

نحوه عملکرد JWT

انتقال داده‌ها در سیستم‌های مختلف می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد، زیرا این داده‌ها ممکن است پیش از رسیدن به گیرنده تغییر کرده یا رهگیری شوند. برای اطمینان از انتقال ایمن اطلاعات، فرستنده باید اقدامات حفاظتی انجام دهد و گیرنده باید قادر باشد صحت داده‌ها را تأیید کند.

JWT با ارائه روشی ایمن برای انتقال "ادعاها" (Claims) بین دو طرف، این مشکلات را حل می‌کند. ادعاها معمولاً اطلاعاتی درباره یک موجودیت (معمولاً کاربر) هستند که به صورت جفت‌های کلید-مقدار در توکن ذخیره می‌شوند. برای تضمین اصالت و یکپارچگی این توکن‌ها، از دو استاندارد مهم استفاده می‌شود: JWS (امضای وب JSON) و JWE (رمزگذاری وب JSON). این استانداردها تضمین می‌کنند که داده‌های موجود در JWT تغییر نکرده‌اند و فقط افراد مجاز قادر به دسترسی به آن‌ها هستند.

تفاوت اصلی میان JWS و JWE در این است که JWS بر اصالت داده‌ها تمرکز دارد و به این معناست که هر کسی که JWT را داشته باشد، قادر به مشاهده محموله است. در مقابل، JWE تمرکز بر رمزگذاری داده‌ها دارد، به‌طوری‌که تنها اشخاص مجاز می‌توانند به محموله دسترسی داشته باشند.

ساختار JWT

یک JWT از سه بخش اصلی تشکیل شده است: هدر، بار (Payload) و امضا. هرکدام از این بخش‌ها به‌صورت رشته‌های رمزگذاری‌شده با Base64 هستند و با نقطه از هم جدا می‌شوند. به‌طور کلی، یک JWT به شکل زیر است:

xxxxx.yyyyyy.zzzzzz

در اینجا، X هدر، Y بار و Z امضا را نمایان می‌سازد. در واقع، یک JWT کامل می‌تواند شبیه به این باشد:

eyJhbGciOiJIUzI1NiIsInR5cCI6IkpXVCJ9.eyJzdWIiOiIxMjM0NTY3ODkwIiwibmFtZSI6IkphbmUgRG9lIiwiaWF0IjoxNjk3MjM5MDIyfQ.5CerSPBCrO_3WdiyPjR7HoWBOeXsuq2AcfplJeG7erc

1. هدر (Header)

هدر JWT حاوی اطلاعاتی درباره نوع توکن و الگوریتم استفاده‌شده برای امضا و رمزگذاری است. هدر معمولاً به شکل زیر است:

{
  "alg": "HS256",
  "typ": "JWT"
}

این بخش به‌طور معمول شامل الگوریتم (مثلاً HS256 برای HMAC SHA256) و نوع توکن است که در اینجا JWT می‌باشد.

2. بار (Payload)

بار یا Payload شامل اطلاعات واقعی توکن است. این بخش می‌تواند شامل هر نوع اطلاعاتی باشد که به تأیید هویت و مجوزهای کاربر کمک کند، مانند شناسه کاربری، سطح دسترسی و تاریخ انقضا. داده‌های موجود در این قسمت به‌صورت متن ساده (base64 URL) ذخیره می‌شوند.

3. امضا (Signature)

برای تضمین صحت توکن، بخش امضا با استفاده از الگوریتم مشخص‌شده در هدر و کلید مخفی (Secret Key) ایجاد می‌شود. این امضا کمک می‌کند تا تغییرات غیرمجاز در JWT شناسایی شود.

JWT به‌عنوان یک استاندارد موثر و ایمن برای تبادل اطلاعات در سیستم‌های احراز هویت و مجوز کاربرد دارد. این فناوری، با استفاده از الگوریتم‌های امضا و رمزگذاری، اطمینان می‌دهد که داده‌ها دست‌کاری نشده‌اند و تنها افراد مجاز قادر به مشاهده یا تغییر آن‌ها هستند. درک ساختار و نحوه عملکرد JWT می‌تواند به بهبود امنیت و تجربه کاربری در پروژه‌های برنامه‌نویسی شما کمک کند.